Chọi gà từ lâu đã trở thành thú vui tao nhã của người Việt với ý nghĩa đề cao tinh thần thượng võ, khuyến khích phát triển chăn nuôi. Trò chơi dân gian chọi gà được duy trì ở nhiều lễ hội truyền thống, góp phần tạo nên không khí vui tươi, gắn kết cộng đồng. Những người đam mê chọi gà thường tụ tập thành từng nhóm, nhóm từ 10-20 thành viên để trao đổi giống gà, kinh nghiệm chăm sóc, thực hành để cho ra đời những giống gà tốt. Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu giao lưu chọi gà, nhiều diễn đàn được thành lập thu hút hàng chục nghìn người đam mê chọi gà đăng ký làm thành viên. Cùng K8 tìm hiểu ngay dưới đây.
Nội dung bài viết
Kỹ năng chọn gà chọi
Chọi gà là một thú vui công phu vì nó đòi hỏi người chơi ngoài đam mê còn phải có thời gian và kiến thức để chăm sóc gà từ lúc còn nhỏ đến khi ra trận. Nếu muốn có một chú gà chọi ưng ý, bạn phải chọn từ những chú gà bố mẹ. Gà mái phải là gà có giọng tốt, gà bố phải là gà vô địch và đã chiến thắng nhiều trận.
Trong đàn gà mới nở, người nuôi sẽ chọn những chú gà con tách khỏi đàn để tự đi kiếm ăn, hoặc ban đêm, không nằm dưới cánh mẹ mà nằm quay mặt về phía mẹ để ngủ. Nếu không có điều kiện để chọn gà ngay từ khi nở thì nên dựa vào các tiêu chí cơ bản như:
- Cựa âm dương (cựa đen-trắng),
- Hai mắt có màu sắc khác nhau,
- Gà có vết bớt trên lưỡi, hoặc
- Những chú gà vào ban đêm nằm xuống duỗi chân, dang rộng cánh, vươn cổ như tử thần…
- Hay như dân gian đã đúc kết cách chọn gà chọi: “Đầu chim công, thân hình chén, cánh như vỏ trai, cổ ngắn, đùi dài, chân khô, gân mặt nổi rõ”. Tất cả tạo nên những chú gà chọi tài giỏi.
Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là gà phải chiến đấu để biết nó tốt hay xấu. Nhiều con gà có tướng giỏi nhưng chơi tệ, ngược lại, nhiều con gà có tướng ẩn nhưng chiến đấu tốt. Vì vậy, chỉ đúng một phần khi thấy gà vô địch chọn chúng để chiến đấu.
Cách huấn luyện gà chọi
Chọn gà là quan trọng, nhưng việc huấn luyện gà đòi hỏi rất nhiều công sức từ người nuôi. Chế độ ăn của gà phải tuân thủ, một ngày chỉ cho ăn một ít cơm, bữa trưa xen kẽ với rau xanh, một ít mồi tươi trong vài ngày. Khẩu phần ăn vừa đủ, nếu quá nhiều, gà sẽ béo và chậm lớn.
Mỗi đàn gà khi nuôi thành công chỉ chọn ra khoảng 2-3 con có thể luyện tập trở thành gà chọi hoàn hảo. Gà khi được 8 tháng tuổi đã đủ lông đủ cánh, bắt đầu bước vào giai đoạn tập luyện chiến đấu.
Huấn luyện từ kỹ năng thấp đến cao. Bước đầu tiên là chủ gà che mỏ và cựa, sau đó cho hai con gà chọi từ 10 – 20 – rồi 30 phút. Mức độ này giúp gà có sức bền tốt.
Sau một vài lần tập đá, người nuôi sẽ massage cho gà săn chắc theo phương pháp dân gian bằng “gừng, nghệ, ngải cứu…”.
Thông thường, những con gà trải qua 4 lần huấn luyện và 4 lần mát-xa mới có thể được đưa vào thi đấu.
Lễ hội chọi gà ở Việt Nam
Khắp Việt Nam có nhiều lễ hội khác nhau, và lễ hội chọi gà đã phổ biến ở nhiều vùng. Thú chơi chọi gà này khá phổ biến ở Hóc Môn (Thành phố Hồ Chí Minh), Đức Hòa (Long An), Gò Công (Tiền Giang), Ô Môn (Cần Thơ), Chợ Lách (Bến Tre), Châu Đốc (An Giang), Cao Lãnh (Đồng Tháp)… Thực ra, đây đều là những nơi nuôi gà chọi truyền thống từ xa xưa.
Ở miền Bắc Việt Nam, tỉnh Nam Định là một trong những nơi nổi tiếng về hoạt động chọi gà. Điển hình là xã Xuân Ninh (huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định, Việt Nam), hàng năm vào dịp lễ hội chùa Nghĩa Xá, một trò chơi chọi gà quy mô lớn được tổ chức từ ngày 29 tháng 2 âm lịch đến ngày 3 tháng 3 âm lịch.
Theo các bậc cao niên địa phương ở Xuân Ninh, trò chơi chọi gà ở lễ hội chùa Nghĩa Xá đã có từ lâu đời và gắn liền với đời sống văn hóa của người dân trong làng. Theo quan niệm của người dân nơi đây, chủ nhân của chú gà chọi nào thắng cờ khi tham gia trò chơi chọi gà trong lễ hội sẽ gặp nhiều may mắn, thịnh vượng cả năm.
Nếu có dịp đến thăm những người nuôi gà chọi, bạn sẽ vô cùng ấn tượng với tiếng gáy vang rền của những chú gà trống dũng mãnh.
Để chuẩn bị cho lễ hội chọi gà, ban tổ chức thường dành thời gian thông báo cho từng người có gà trong làng (và những nơi khác nếu có lễ hội lớn) và viết lời mời đăng lên diễn đàn chọi gà, trong đó cần nêu rõ luật lệ và quy định của cuộc thi. Không được phép cá cược trong trận đấu, đây là điều bắt buộc.
Trước khi diễn ra lễ hội chọi gà, người dân giao nhiệm vụ chuẩn bị sân khấu hình tròn rộng 3 – 4m2, kiểm tra mặt cát.
Những người nuôi gà chọi ở địa phương và nhiều nơi khác tụ tập lại để làm các thủ tục cần thiết như phân loại trọng lượng gà, so tài đối thủ…
Tùy theo số lượng gà tham gia mà ban tổ chức sẽ có nhiều hay ít vòng chọi gà. Trung bình một mùa lễ hội có từ 160-200 con gà chọi tham gia chọi gà.
Trong cuộc chiến, người dân khắp cả nước đổ về đứng quanh vòng tròn đấu gà, khán giả hò reo cổ vũ nhiệt tình và bình luận về từng cú đá đẹp, từng động tác của chú gà.
Kết thúc cuộc thi, chủ gà trống chiến thắng được vinh danh và trao tặng cờ lưu niệm. Những chú gà chiến thắng được đưa về để nuôi dưỡng, chăm sóc và huấn luyện để tiếp tục tham gia các lễ hội khác.
Những lễ hội chọi gà đẹp mắt được biến thành trò cờ bạc
Trước đây, chọi gà rất đơn giản. Những người có gà muốn bắt đầu chọi gà, chỉ cần đào một cái hố tròn có bán kính 2m, sâu 30-40cm, sau đó đổ cát vào. Người xem từ già đến trẻ, nam nữ ngồi xung quanh, vừa thưởng thức vừa cổ vũ cho trận đấu. Ngày nay, tại các lễ hội, các sân khấu hình tròn được phủ cao su trên một mặt phẳng rộng 3-4m2.
Đặc biệt, chọi gà trong các lễ hội là niềm vinh dự, đồng thời cũng là trách nhiệm và niềm tự hào của người có gà chọi hoặc được chọn để thi đấu.
Tuy nhiên, dưới tác động của nền kinh tế thị trường, trò chơi đá gà hiện nay đang phải đối mặt với nhiều thách thức khi một số đối tượng lợi dụng trò đá gà để cờ bạc với nhiều mánh khóe tinh vi.
Theo những người chơi gà chọi cao tuổi, ngày xưa chọi gà rất vui nên gà có nhiều thời gian nghỉ ngơi hơn. Ngày nay, truyền thống đó đã bị xóa bỏ khi những người nuôi gà bất chấp đạo đức vì cá cược, nên họ bắt gà của mình phải chiến đấu cho đến khi kiệt sức để phân định thắng thua. Thậm chí họ còn dùng những thủ đoạn tàn ác như dùng cựa sắt nhọn để tăng thêm sát thương.
Một thực tế là pháp luật cấm chọi gà lấy tiền, nhưng không cấm sở hữu gà chọi. Và cũng từ đây, từ một trò giải trí đẹp mang màu sắc dân gian, chọi gà ở nhiều địa phương hiện đã trở thành tệ nạn cờ bạc gây mất trật tự trong cuộc sống, kéo theo nhiều hệ lụy xấu khác. Nhiều con bạc mê chọi gà, thua cược, lâm vào cảnh nợ nần, làm loạn gia đình, trộm cắp, cướp giật để có tiền cá cược, rồi lại gặp chuyện chẳng lành.
Đối với trò chơi dân gian Việt Nam nói chung và trò chơi chọi gà nói riêng, để bảo tồn trọn vẹn các giá trị văn hóa tinh thần truyền thống trong lễ hội, mọi hình thức cá cược đều không được phép. Từ đó, trò chơi chọi gà trong lễ hội được tổ chức bài bản, thực sự là sân chơi lành mạnh gắn kết cộng đồng người Việt.
Lời kết
Chọi gà là một trò chơi vui nhộn. Nuôi và huấn luyện gà chọi là một kỳ công nghệ thuật. Nhiều người phải học tập chăm chỉ để có được kinh nghiệm về dinh dưỡng và huấn luyện gà trống. Việc mượn trò đá gà để cá cược là do lòng tham và tính xấu của người chơi chứ không phải do gà chọi. K8 news sẽ thông tin thêm nhiều điều thú vị cho anh em kê thủ tìm hiểu.
